Dünyadan Örneklerle Ebeveyn Hakları

Türkiye’de sahip olduğumuz ebeveyn hakları zamanla iyileştirilmiş olsa da çoğunlukla ebeveynler için yeterli değildir. Daha sağlıklı ve dengeli ebeveynlik yapabilmek, çocuklarımızla daha çok vakit geçirebilmek ve tabi ki ekonomik olarak desteklenmek için bu hakların mutlaka geliştirilmesi gerektiğini açıktır.

Özellikle hem Türkiye’de hem de Dünya’daki tüm gelişmiş ülkelerde azalan doğum oranları ve bunun için alınabilecek önlemler konuşulurken ebeveyn haklarının geliştirilmesi çok büyük öneme sahip olur.

Peki diğer ülkelerde durumlar nasıl? Ebeveynler hangi haklara ve izinlere sahipler? Gelin inceleyelim.

Dünyadan Örneklerle Ebeveyn Hakları

Almanya

Almanya Dünya ebeveynlere en çok hak sağlayan ve yardımda bulunan ülkelerindedir. Almanya’da doğum izni doğumdan önce 6 hafta , doğumdan sonra 8 hafta olmak üzere toplam 14 haftadır. Bu süreç ücretli doğum iznidir. Çocuk 3 yaşına gelinceye kadar ebeveynlik izni kullanılabilir. Ebeveyn bu süreçte işveren tarafından işten çıkarılamaz. Ebeveynlik izninin tamamı ücretli izin olmasa da çocuğuna baktığı için çalışamayan ebeveyni devlet bu süreçte finansal olarak destekler ve gelirinin yarısından daha fazlasını ödenek olarak almaya devam edebilir. Bu finansal destek tek ebeveyn bakımında 12 ay, anne ve babanın bu izni paylaşması durumunda 14 ay kadar devam eder. Çocuk öncesinde çalışmayan anneler de ebeveynlik parası alabilir. Çocuk kreşe gitse de ebeveynlik parası alınabilir. Ayrıca çocuk yardımına başvurularak çocuk başına aylık 250 Eur civarında yardım alınır.

Bakım desteği için de yardım başvurusu yapılabilir. Çalışan ebeveyn tam zamanlı veya yarı zamanlı çalışsa da gelir durumuna göre bakım desteği talep edebilir.

Bunların dışında Almanya’daki devlete ait kreş ve anaokullarının çoğu ücretsizdir  veya sadece ek hizmetler için ücret talep edilir.

Belçika

Belçika’da çalışan anneler doğumdan önce 6 hafta ve doğum sonrasında 9 hafta olmak üzere 15 haftalık ücretli izine sahiptirler. Ödemelerini sigortalarına başvurarak alırlar. 170 Eur tutarında düzenli çocuk parası ödemesi alınır. 3 yaş altı çocuklar için devlet destekli kreş hizmetleri sunulur. Babalar için 10 gün babalık izni bulunur.

İsveç

İsveç de ebeveynlere en çok hak sağlayan ülkelerin başında gelir. Annelik izni yerine ebeveynlik izni tabirini kullanan ilk ülkedir.Çocuk başına toplam 16 ay ücretli ebeveynlik izni bulunur. Anne ve baba bu süreyi paylaşabilir. Böylece doğum sonrası tüm bakım sürecini her iki ebeveyn de paylaşmış ve eşitlik sağlanmış olur. Babalar da çocuklarıyla daha çok zaman geçirme imkanına kavuşmuş olur. İlk 390 gün için ebeveynin maaşının %80’ine varan ödeme yapılır. Sonraki süreçte ise sabit bir tutar ödenir (günlük 180 SEK civarı). Devletten çocuk başına aylık çocuk parası alınabilir (yaklaşık 1.250 SEK) . 1 yaşından itibaren her çocuk devlet destekli kreş hizmeti hakkına sahiptir. Kreş ücreti ailenin gelir durumuna göre belirlenir. Çocuk 8 yaşına gelinceye dek ebeveyn kısmi çalışma süresi talep edebilir. Çouğun hastalanması durumunda ebeveyn izin kullanıp ücretini İsveç Sosyal Sigorta Kurumu’ndan talep edebilir.

Danimarka

Danimarka’da ebeveynler 24 haftalık ücretli doğum iznine sahiptir. Bu sürenin 11 haftası anne ve baba açısından devredilemez ve kendilerinin kullanması gerekir. Diğer haftalar birirlerine devredilebilir. Böylece hem bebeğin bakımında hem de ekonomik sistemde eşitlikçi ve adaletli bir yaklaşım uygulanmış olur. Bu izin süresince ücret olarak bir ödenek alınır. Ebeveyn ödeneğinin alınabilmesi için ebeveynin çocuğuna izinde olup fiziksel olarak kendisinin bakıyor olması gerekir.

Çocuk 18 yaşına gelene dek ailenin durumuna göre (çalışan-emekli- tek ebeveyn-öğrenci ebeveyn) çocuk parası ödemesi yapılır.

Tüm çocukların 0-3 yaştan itibaren kreş hizmetinde yararlanma hakkı vardır. Devlet destekli olduğu için ücretler uygundur.

İngiltere

İngiltere’de 52 haftaya kadar doğum izni hakkı bulunur. Bunun 39 haftası ücretli izne tabidir. İlk 6 hafta ücretin %90’ı, diğer 33 haftası ise sabit bir ödeme alınır (haftalık 185 pound civarı). Doğum izni hakkını ebeveynler paylaşarak kullanabilir. Bunun dışında çocuk 18 yaşına gelene dek 18 hafta kadar ücretsiz ebeveynlik izni alma hakkı bulunur. İlk çocuk için tek seferlik 500 pound ödeme yapılır.Ayrıca ailenin çocuk sayısı ve ekonomik durumuna göre çocuk başına yapılan maddi yardımlar söz konusudur.

İspanya

İspanya’da hem annelerin hem de babaların ebeveynlik izni 16 haftadır ve bu süreçte ücretinin tamamını almaya devam eder. Ancak bu izinler birbirlerine devredilemez. 16 hafta bitiminde çocuk 3 yaşına gelene kadar ücretsiz izin alınabilir ve ücretsiz izin sonunda aynı işveren dönüş hakkı bulunur. Bu haklar çocuk başınadır. Ayrıca çocuk 12 yaşına gelene dek bakım veren ebeveyn çalışma saatlerini azaltabilir, yarı zamanlı çalışmaya geçebilir. Ailenin ekonomik durumuna göre çocuk başına yardım yapılır.  

Polonya

Polonya’da annelerin 20 hafta ücretli izin hakkı bulunur. Babaların 2 hafta ücretli izin hakkı vardır. Ayrıca 36 aya kadar anne ve babanın paylaşabileceği ve çocuklarına bakım verme imkanına sahip olabileceği ebeveynlik izni bulunur. Ebeveynlik izni kullanılırken yarı zamanlı veya az saatli çalışmaya devam etmek istenirse çalışma saatleri yeniden düzenlenebilir.

ABD

Amerika Birleşik Devletleri ebeveynlere kanun düzeyinde ücretli izin sağlamayan tek gelişmiş ülkedir. Federal düzeyde 12 haftalık ücretsiz izin hakkı bulunur (FMLA). Diğer uygulamalar ve haklar eyaletler ve işverenlerce düzenlenir.

Güney Kore

Güney Kore’de annelerin 12 hafta ücretli izni bulunur ve ücretlerinin %100’ü ödenir. Babalarınsa 10 gün ücretli izin hakkı vardır. Bunların dışında çocuğa bakım sağlamak için 1 yıl ebeveynlik izin hakkı bulunur ve bu izin anne ve baba arasında paylaşılabilir. Ebeveynlik izninin ilk 3 ayı ücretin %80’i sonraki aylarda ise %50’si kadar ödeme alınır. Eğer bu izin edilmezse ebeveynler çalışma sürelerini düşürebilir. Devlet doğan çocuk başına 2 milyon won (yaklaşık 1.300 usd)ödeme yapmaya başlamıştır.

Japonya

Japonya’da annelerin 6 hafta doğum öncesi 8 hafta da doğum sonrası olmak üzere 14 haftalık ücretli doğum izni bulunur2021’den itibaren babalar 4 haftalık ücretli izne sahip olmuştur. Çocuk 1 yaşına gelene kadar anne veya baba çocuğa bakım vermek için ebeveynlik iznini kullanabilir. Eğer sonrasında bakım verecek bir kişi ya da kurum bulunamazsa izin 2 yaşa kadar uzatılabilir. Bu süreçte ücretin ilk 180 günü %67  kadarı , 180 gün sonrasında ise %50 kadarı işsizlik fonu tarafından ödenir. Doğum masrafları için sağlık sigortası kapsamında yaklaşık 500.00 yen (3.000 USD civarı )  ödeme yapılır.

Kaynakça: : www.goethe.de, handbookgermany.de , settlinginbelgium.be , forsakringskassan.se , sweden.se  tr.euronews.com , lifeindenmark.borger.dk , gov.pl , dol.gov , leavenetwork.org , koreatimes.co.kr , japan-dev.com , acas.org.uk  , gov.uk